چرا هواپیماها نمی توانند بر فراز قطب شمال پرواز کنند

بسیاری از ما فک میکنیم که سفرهای هوایی جهان را به حدی به یکدیگر متصل کرده که همه جای جهان در دسترس است. اینکه می توانیم به راحتی سوار هواپیما شویم و بعد از چند ساعت در مقصد خود حضور داشته باشیم.

اما این موضوع به این سادگی ها هم نیست. به عنوان مثال، یکی از معروف ترین محدودیت های مکانی برای سفر قطب شمال و جنوب است. از این مناطق به عنوان مناطق خطرناک برای هواپیماها یاد می شود. اما آیا واقعا این مناطق برای پرواز خطرناک هستند؟

اینگونه نیست که هواپیماها نتوانند بر فراز این مناطق قطبی پرواز کنند، بلکه صرفاً دلایل فنی، سیاسی و لجستیکی مانع آن است. با این حال، این محدودیت ها به چالش کشیده می شوند که می تواند انقلابی در سفر هوایی محسوب شود.

• آیا پرواز از بالای قطب شمال ارزش دارد؟

قبل از اینکه به مشکلات مربوط به هواپیماها برای پرواز بر فراز قطب شمال بپردازیم، بیایید قدمی به عقب برداریم و به یک سوال بزرگتر فکر کنیم. آیا با وجود مشکلات بالقوه سفر بر فراز قطب شمال ارزش دارد؟

از این گذشته، همانطور که در بالا اشاره شد، امروز سفر های هوایی بسیار چشمگیر و گسترده شده اند. حتی در صورت عدم وجود مسیرهای قطبی، تقریباً می توانیم با هواپیما به سایر نقاط کره زمین سفر کنیم. واضح است که برای انجام این کار نیازی به مسیرهای قطبی نداریم.

علاوه بر این، ممکن است مسیرهای قطبی حتی کارآمدترین راه برای رسیدن از یک نقطه به نقطه دیگر نباشند و این دلیلی است که این مناطق به اندازه سایر نقاط مشهور نیستند. چرا که سریعترین فاصله ممکن بین دو نقطه یک خط مستقیم است.

• چه نوع ترافیکی هوایی از مسیر “خط مستقیم” در قطب شمال یا جنوب سود می برد؟

در ابتدا باید گفت که اینگونه نیست که مناطق مجاور قطب شمال از پرجمعیت ترین مناطق کره زمین باشد. برعکس، بدیهی است که هرچه به سرمای شدید از این قبیل نزدیک شوید، تعداد شهرها کمتر و جمعیت انسانی نیز کاهش پیدا می کند.

این امر انگیزه های زیادی را برای سفرهای هوایی تجاری از بین می برد. علاوه بر این، پروازهایی که در منطقه انجام می شوند اغلب ماهیت نظامی دارند. نظامیان کشورهایی مانند ایالات متحده و روسیه هواپیما و خدمه های خود را برای چنین سرمای شدیدی مجهز می کنند.

باید گفت که این هزینه ای نیست که اکثر هواپیماهای مسافربری تجاری حاضر به پرداخت آن باشند. علاوه بر این، با کمبود سفر تجاری در این نقاط، انگیزه انجام این کار نیز کمتر می شود. همچنین، با حساسیت فعالیت های نظامی در این مناطق، هواپیماهایی که در آنجا پرواز می کنند باید با موشکافی اضافی ناشی از آن مقابله کنند.

به طور خلاصه، حتی قبل از اینکه ما به محدودیت های علمی بپردازیم، تدارکات و منطق نشان می دهد که پرواز بر فراز قطب شمال در حال حاضر برخلاف یک پرواز عادی تجاری در سایر نقاط جهان است. این واقعیت نیز وجود دارد که چرخش زمین به نوعی خود مانع پرواز به این مناطق است.

چرا که کلیه وسایل پروازی مانند هواپیما یا موشک تا حدودی از چرخش زمین برای تولید نیروی بالابر لازم به منظور دستیابی به مسیر خود استفاده می کنند. هرچه چیزی به منطقه قطبی نزدیکتر باشد، کمتر توانایی تحقق این امر را دارند. اگرچه این مورد در هواپیما از اهمیت کمتری برخوردار است، اما با این وجود قابل توجه است.

• مشکلات پرواز بر فراز قطب شمال

همانطور که به سرعت خواهیم دید، مشکلات لجستیکی زیادی وجود دارد که می تواند پرواز بر فراز مناطق قطبی را دشوار کند.

هوا و دمای هوا می تواند بال هواپیما را متلاشی کند. یخ تشکیل شده روی بال ها می تواند آنها را به میزان قابل توجهی سنگین کند و در موارد زیادی پرواز را با مشکل روبرو سازد. بنابراین می توان گفت که بادهای شدید و رطوبت خسارات بسیاری را می توانند برای هواپیماها و شرکت های هواپیمایی داشته باشند.

این واقعیت وجود دارد که گرچه به نظر می رسد که مدت زمان پرواز بر فراز قطب کوتاه است اما مسافت طی شده در مناطق قطبی بسیار گسترده تر از آن است که شما فکر می کنید. در واقع، قطب شمال به مساحت 790،000 مایل مربع امتداد داشته و مسافت زیادی را برای پوشاندن در شرایط سرد و یخبندان ایجاد می کند.

• قواعد مورد نیاز FAA برای پرواز بر فراز قطب شمال

در پاسخ به این سوال که آیا FAA قوانین و شرایط خاصی را برای پرواز بر فراز قطب شمال معرفی کرده است یا خیر؟ باید گفت بله. اولین مورد داشتن حداقل دو لباس ضد یخ مخصوص قرار گرفتن در سرمای بسیار شدید قطب شمال است که می بایست در هواپیما باشد.

علاوه بر این، خلبانان باید آموزش های خاصی را برای مسیرهایی که طی می کنند و الگوی آب و هوایی که احتمالاً با آن روبرو می شوند، ببینند. رعایت این نکات علاوه بر این واقعیت این است که نزدیک بودن به قطب شمال می تواند در سیستم های ناوبری که متکی به مغناطیس هستند تداخل ایجاد کند.

بنابراین هواپیماهایی که در قطب شمال پرواز می کنند، باید تجهیزاتی داشته باشند که بتواند این مشکل را به بهترین شکل ممکن جبران کند. خلبانان نیز باید از این مشکلات مطلع و برای مقابله با آن برنامه ریزی کنند.

• مسائل ارتباطی

سرانجام، این موضوع نیز وجود دارد که پرواز بر فراز قطب شمال همچنین می تواند مشکلاتی در توانایی شما برای برقراری ارتباط با دیگران از طریق رادیو ایجاد کند. همانطور که هر خلبان می داند، توانایی حفظ دید و ارتباط ثابت برای یک پرواز ایمن ضروری است.

از دست دادن هر یک از این موارد بسیار خطرناک است. از دست دادن هر دو می تواند فاجعه بار باشد. اینجاست که تفاوت بین غیرممکن بودن و غیر عملی بودن یک پرواز مشخص می شود. از یک طرف، همانطور که در اینجا بیان شده پرواز بر فراز  قطب شمال “غیرممکن” نیست. اما از طرف دیگر، این محدودیت های شدید می تواند احساس غیر عملی بودن این پرواز را نیز در ما ایجاد کند.

• پتانسیل فاجعه

با توجه به همه موارد نگران کننده ای که بیان شد، متاسفانه موارد زیادی وجود دارد که می تواند اشتباه انجام شود و منجر به در خطر افتادن یک هواپیما در این مناطق قطبی شود. در گذشته، حوادثی بوده که باعث سقوط هایی مرگبار در این منطقه شده است.

برای مثال، سعی شده بود تا قطب جنوب به عنوان یکی از مقاصد گردشگری در جهان در نظر گرفته شود. اینگونه به نظر می رسید که می توان سفرهایی را به قطب جنوب انجام داد. نیوزیلند تقریباً نزدیک ترین قاره به این منطقه است که قرار شد پروازهای کوتاهی را بر فراز قطب انجام دهد و دوباره هواپیماها به نیوزلند برگردند.

اما این پرواز انجام شده به این منطقه نتوانست از خطرات بیان شده در امان بماند و در سال 1979، یک هواپیما در این منطقه دچار سانحه شد و هنگام سقوط با دومین کوه بزرگ قطب جنوب برخورد کرد و یک فاجعه بزرگ رخ داد. همه 257 مسافر و خدمه این هواپیما متأسفانه جان خود را از دست دادند و دیگر هیچ پروازی از آنجا صورت نگرفت.

عامل خطر دیگری که برای پرواز بر فراز قطب وجود دارد و اغلب مورد توجه قرار نمی گیرد، هوا و توپوگرافی است. از آنجا که ما در آنجا زندگی نمی کنیم و این منطقه از روی نقشه یا کره زمین سفید و صاف به نظر می رسد، ما هم اینگونه فکر میکنیم که مناطق قطبی در واقعیت نیز به همین شکل هستند.

اما باید گفت وضعیت آب و هوایی در مناطق قطبی به این سادگی نیست. همچنین برخی مناطق آن کوهستانی است که می تواند چالش های بیشتری را هنگام پرواز ایجاد کند. در مورد شرایط آب و هوایی نیز می توان همین را گفت. خلبانان در حال حاضر هنگام برخاستن، فرود آمدن و پرواز در شرایط هوای سرد در سراسر جهان باید با سرما و دید کم مقابله کنند.

حال تصور کنید که مجبورید همه این عوامل را حساب کنید بدون اینکه مزیت بیشتری برای لذت بردن از یک تماس بی نقص یا دید و سایر مواردی که هواپیماها به هنگام پرواز در سایر نقاط جهان از آن بهره مند هستند، داشته باشید.

اگر مشکلی پیش بیاید  فرصت کمتری برای مشاهده و اصلاح موارد برای خلبان وجود دارد. علاوه بر این، اگر ارتباطات کم شود، فرصت برای کمک کردن هم کاهش پیدا می کند.  

به طور خلاصه، گرچه از نظر فنی پرواز بر فراز قطب شمال غیرممکن نیست، اما فاکتورهای زیادی وجود دارد که نشان می دهد سفر به این منطقه می تواند فاجعه بار باشد.

• پتانسیل ها برای آینده

با وجود همه این مشکلات، ممکن است پرواز بر فراز قطب شمال در آینده به راحتی امکان پذیر باشد و چند دلیل وجود دارد که نشان می دهد هنوز شانس در این مورد وجود دارد.

در حالی که این منطقه هنوز از نظر نظامی حساس است، ما هیچ كدام به سطوح پارانویای جنگ سرد كه دهه ها در جهان و به ویژه آن منطقه فراگیر بود، نزدیک نیستیم. ما دیگر انتظار نداریم که مناطق قطبی یکی از اولین نقاط احتمالی درگیری بین جنگنده های آمریکایی و شوروی باشد و همچنین جنگ هسته ای را درگیر آن مناطق نمی دانیم.

سپس مسئله بهره وری سوخت مطرح است. اگرچه پرواز بر فراز قطب به دلایل بیان شده مشکل ساز است و ممکن است مسیر انتخابی و همیشه پر درآمد برای پرواز نباشد، اما در چند مورد باید گفت که مستقیم ترین مسیر پروازی محسوب می شود.

به عنوان مثال، اگرچه مناطق قطبی معمول ترین مقصد برای سفر نیستند، اما اگر واقعا بخواهید به منطقه ای در نزدیکی قطب هم سفر کنید باید گفت که پرواز بر فراز قطب سریع ترین مسیر ممکن است. حتی این مسیر می تواند برای سایر پرواز های نیز مهم و مفید باشد.

به عنوان مثال، طبق برخی تخمین ها، یک مسیر قطبی ممکن است بتواند تا چهار ساعت پرواز از نیویورک به هنگ کنگ را کاهش دهد. این پرواز در حال حاضر از طولانی ترین پروازهای جهان محسوب می شود، بنابراین اگر بتوانید مدت زمان صرف شده در هوا را تا این حد کاهش دهید، مزیت بزرگی خواهد بود.

علاوه بر این، کوتاه شدن مسیر پرواز می تواند یک مزیت بزرگ برای هر شرکت هواپیمایی باشد. چرا که سوخت هواپیما بسیار گران است و کمتر شدن مسیر به معنای مصرف کمتر در سوخت است. بنابراین هر جایی که شرکت های هواپیمایی بتوانند هزینه را کاهش دهند، می تواند به آنها در حفظ هزینه کمک کند.

این کاهش هزینه می تواند به مسافران نیز منتقل شود و هزینه بلیط آن ها نیز کاهش پیدا کند. حتی مهمتر از صرفه جویی در هزینه صرفه جویی در محیط زیست است. همه ما نسبت تاثیر سوخت های فسیلی بر محیط زیست آگاه هستیم و می دانیم که سوخت جت مقدار قابل توجهی آلاینده را در هوا منتشر می کند.

اما با تمام نکات بیان شده، زمان مشخص خواهد کرد که آیا سفر بر فراز قطب بیشتر متداول خواهد شد یا خیر؟ چالش های بزرگ زیادی وجود دارد، اما از نظر فنی غیرممکن نیست و با در نظر گرفتن منطق اقتصادی و زیست محیطی ممکن است این روند در حال رشد باشد.