شرکت های هواپیمایی حامل پرچم

برای برخی از مسافران انتخاب شرکت هواپیمایی بی اهمیت است. آنچه که مهم است قیمت بلیط و ساعت پرواز به مقصد دلخواهشان است. اما برای برخی دیگر مقدمه ­ای از سفر و بخش مهمی از مسافرتشان به حساب می­آید. شما جز کدام دسته از این مسافران هستید؟

در مقاله­ پیش­رو می­خواهیم شما را با گروهی از شرکت های هواپیمایی با عنوان ” حامل پرچم “ آشنا کنیم، و تفاوت آن را نسبت به دیگر شرکت­ های هواپیمایی شرح دهیم. شاید اگر شما هم جز دسته­ اول مسافران باشید در سفرهای آتی خود برای انتخاب شرکت هواپیمایی دقت بیشتری به خرج دهید.

اما تفاوت شرکت حامل پرچم با دیگر شرکت­های حمل و نقل چیست؟

برای جواب به این سوال باید گفت که این ترابری­ها برای انجام عملیات و ارائه­  خدمات خود در سطوح بین­ المللی و مسیرهای فرا مرزی از حقوق و امتیازات دولتی کشور خود به طور ویژه استفاده می­کنند.

 اد پرکینز، سردبیر سایت سفر SmarterTravel شرکت ­های حامل پرچم را اینگونه توصیف می­کند: ” خطوط هوایی متعلق به دولت، که به ویژه در اواسط قرن بیستم برای حفظ موقعیت دولت مربوطه­  خود در حوزه­  تجارت بین المللی و دفاع ملی بسیار ضروری بودند. “

شرکت های هواپیمایی حامل پرچم از گذشته تا امروز

از نظر تاریخی خطوط هوایی حامل پرچم شرکت­ های هواپیمایی بودند که به دولت کشورشان تعلق داشتند؛ و نام این هواپیمایی­ها با دولت و هویت ملی آن کشور شناخته می­شد. در گذشته این شرکت­ها در کشورهای مختلف دارای معانی حقوقی متفاوتی بودند؛ ولی به طور کلی می­توان گفت شرکت­ های حامل پرچم همراه با نام و پرچم کشورشان، قوانین ترابری آن را نیز با خود حمل می­کنند. حتی بسیاری از کشورها گامی در خلاقیت پیش نهاده­ اند و فرهنگ کشورشان را چاشنی این خطوط هوایی کرده ­اند.

به طور مثال هواپیمای حامل پرچم آفریقای جنوبی به شکلی خلاقانه در طراحی داخلی هواپیماهای خود از رنگ­هایی یادآور مناظر و طبیعت آن منطقه بهره گرفته­ است. همچنین از صنایع دستی و منسوجات سنتی آفریقای جنوبی به شکل هنرمندانه ای در این هواپیماها استفاده شده­است. کیم تپه، رئیس مارکتینگ این شرکت هواپیمایی در مصاحبه ای چنین می­گوید: ” ما به عنوان یک شرکت هواپیمایی حامل پرچم، نمایانگر برداشتهای اول و ماندگار مردم از آفریقای جنوبی هستیم.”

اما اینک این اصطلاح صرفا تعریف­های فوق را به دوش نمی­کشد؛ امروزه شرکت هواپیمایی حامل پرچم به شرکت­هایی گفته می­شود که ارتباطی موثر با کشور خود داشته باشند. آنچه که در تعریف جدید این شرکت­ها حذف شده است لزوم حمایت دولت حاکم آن کشور بر این هواپیمایی­ها است. 

اصطلاح ” حامل پرچم ” میراث زمانی است که کشورها شرکتهای هواپیمایی دولتی را تأسیس می­کردند. در گذشته به دلیل هزینه­ های گزاف تاسیس شرکت های هواپیمایی، معمولا دولت­ها وظیفه  راه اندازی و اداره این شرکت ها را بر دوش می­گرفتند؛ اگرچه در آن زمان هم شرکت هایی وجود داشتند که با حمایت کامل بخش خصوصی راه اندازی شده بودند. مانند شرکت هواپیمایی پان امریکن ورلد ایرویز (Pan American World Airways) به معنی خطوط هواپیمایی سراسری آمریکا که در اواخر سال 1920 میلادی فعالیت خود را به طور گسترده آغاز کرد. از دیگر نمونه های این شرکت­های خصوصی میتوان به شرکت هواپیمایی آمریکایی ترنس ورلد ایرلاینز(Trans World Airlines) تاسیس شده در سال 1930، کاتای پاسیفیک (Cathay Pacific) متعلق به کشور چین در سال 1946 و المپیک ایرلاین (Olympic Airlines) یونانی در سال 1957 اشاره داشت.

با این حال اگرچه دولت بانی تاسیس این شرکت های هواپیمایی نبود اما بیشتر اینها به عنوان حامل پرچم در نظر گرفته می­شدند؛ چراکه اصلی­ترین شرکت هواپیمایی کشور خود به حساب می­آمدند و عموما با نشانه هایی از کشور مبداشان در سطوح بین ­المللی ظاهر می­شدند. مانند پرچم­های نقش بسته بر روی بدنه­  این هواپیماها.

با گسترش صنعت حمل و نقل جهان، کشورها با اهداف متفاوتی سعی در تاسیس خطوط هواپیمایی ملی کردند. این خطوط هواپیمایی با بهرمندی از مقررات ویژه­ی بین المللی نقش کشور خود را در زمینه های متفاوت اقتصادی، فرهنگی و … در سطح جهان تعیین می­کردند.

برخی کشورها با هدف رقابت خارجی و جلوگیری از ضرر و زیان­های احتمالی، برخی با انگیزه­های اقتصادی، گردشگری، و حتی میتوان گفت برخی با انگیزه­های ناسیونالیستی وارد رقابت در تاسیس هواپیماهای حامل پرچم کشور خود شدند.

بیش از دو دهه است که شرکت­های ترابری در کشورهای مبدا خود الویت بندی شده ­اند. معمولا شرکت های حامل پرچم، فارغ از آنکه یک شرکت دولتی باشند یا خصوصی، بر دیگر هواپیمایی­ ها ارجحیت دارند؛ به این صورت که معمولا دولت­ها از طریق یارانه یا دیگر بندهای قانونی بودجه به حمایت­های مستقیم و غیرمستقیم از شرکت­های حامل پرچم اقدام می­کنند. در بسیاری از موارد دولت اجازه­  رقابت دیگر شرکت های هواپیمایی خصوصی کشور را با شرکت هواپیمایی حامل پرچم نمی­دهد. این اقدام جهت جلوگیری از تضعیف شرکت­های مذکور انجام می­شود. در این راستا معمولا شرکت های حامل پرچم بر دیگر شرکت های داخلی الویت دارند؛ به خصوص در حقوق حمل و نقل هوایی و شراکت در بازار جهانی.

چه اتفاقی برای شرکت هواپیمایی حامل پرچم آمریکا رخ داد؟

در حال حاضر بیشتر کشورها دارای هواپیمایی ملی هستند که نماینده ی آن­ها در سطوح جهانی محسوب می­شود؛ با این حال یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان، ایالات متحده ی آمریکا، دارای یک حامل پرچم مخصوص به خود نیست. در حقیقت با وجود نام های فریبنده ­ای مانند “آمریکایی” و “ایالات متحد” در نام برخی از شرکت­ های هواپیمایی، هیچ یک از شرکت های داخلی ایالات متحده حامل پرچم واقعی نیستند. دلیل آن چیست؟

پرکینز در وبسایت خود چنین توضیح می­دهد: “قبل از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده دارای یک هواپیمای ملی  به نام پان امریکن ورلد ایرویز بود و سعی داشت موقعیت بین­ المللی آن را در شرایط بحرانی پس از جنگ حفظ کند؛ اما پس از گذشت زمانی دولت آمریکا تصمیم به برقراری سیستم رقابتی پیشرو میان شرکت های هواپیمایی کشور خود گرفت.”

در پی این تصمیم ایالات متحده، دولت آمریکا در سال 1978 اقدام به وضع قوانین و مقرراتی جدید برای خطوط هوایی خود نمود. در این قوانین، دولت به طور رسمی کنترل خود را بر روی قیمت­ها و مسیرها برداشت. پس از آن رقابت بین شرکتهای هواپیمایی افزایش یافت، کرایه­ ها کاهش چشم­گیری پیدا کرد، خطوط هوایی چند برابر شد و مسیرهای هوایی گسترش یافت. در ادامه دولت ایالات متحده از طرف یک شرکت هواپیمایی ملی به نفع تعدادی از شرکت های هواپیمایی داخلی و منطقه­ای کنار رفت.

شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران کدام است؟

همانطور که خیلی از شما خوانندگان می­دانید، ” ایران ایر ” نام شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران است. این شرکت هواپیمایی در سال 1340 با نام ” هواپیمایی ملی ایران ” فعالیت خود را آغاز کرد. خیلی از ما این شرکت را با نام اختصاری همامی شناسیم. شرکت هواپیمایی هما تا سال 1360 با این نام به فعالیت خود ادامه داد و در نهایت به ” هواپیمای جمهوری اسلامی ایران ” تغییر نام داد. ولی باید گفت این شرکت را در سطوح بین المللی با نام ایران ایر می شناسند.

مرگ آهسته هواپیماهای ملی!

با توجه به آنچه که گفته شد شما جایگاه شرکت های حامل پرچم را امروزه و در آینده­  نزدیک چگونه بررسی می­کنید؟

امروزه صنعت حمل و نقل جهانی دست خوش تحولات عظیمی شده­ است. از جمله­ این تغییرات می­توان به آزاد سازی خطوط حمل و نقل برای اکثر کشور­ها به خصوص کشورهای اروپایی و آمریکا (مطابق با آنچه که گفته شد) اشاره کرد. بر طبق این قرار داد، یک کشور حق دارد خطوط هواپیمایی متعددی برای ارائه­ی خدمات و نقل و انتقالات در مسیرهای بین ­المللی با شرایط ویژه اختیار کند.

کشورهایی مانند یونان و بلژیک در سال­های پس از لغو حامل های پرچم خود پیشرفت چشمگیری داشته­اند؛ همانند موقعیتی که کشور آمریکا به آن دست یافته است. می­توان گفت در آینده­ی نه چندان دور شاهد کشورهای بیشتری برای پیوستن به دایره خطوط هوایی آزاد خواهیم بود. به این معنی که دیگر در سال­های آتی هیچ شرکت حامل پرچمی وجود نخواهد داشت.

در جدول زیر با تعدادی از شرکت های هواپیمایی مشهور حامل پرچم آشنا می­شویم.