سفر هوایی به جهان بدون از بین بردن آن

امروزه پروازهای تجاری بیشتری نسبت به هر زمان دیگری در طول تاریخ انجام می شود. بسیاری از آنها گردشگران را به دیدن زیبایی های طبیعی چشمگیر جهان می برند. همچنین سفرهای ارزان قیمت هوایی فرصت بیشتری را برای گردشگری در جهان به وجود آورده و تضمین کرده است که افراد بیشتری توانایی سفر را داشته باشند.

اما این کار هزینه بسیار زیادی را برای کره زمین به همراه داشته است. حمل و نقل هوایی در حال حاضر 2-3٪ از انتشار سالانه دی اکسید کربن را تشکیل می دهد. این درصد ممکن است زیاد به نظر نرسد، اما هواپیما ها به تنهایی می توانند با تولید اکسیدهای نیتروژن هوا را تا سه برابر بیشتر از انتشار CO2 گرم کنند.

تخمین زده می شود که یک پرواز واحد از لندن به نیویورک حدود 3.3 متر مربع یخ قطب شمال را ذوب کند. گرتا تونبرگ یکی از فعالان جوان حمایت از محیط زیست در اعتصاب به این موضوع برای حضور خود در اجلاس سالانه آب و هوا در سازمان ملل، به جای پرواز بر فراز اقیانوس اطلس، از قایق های بادبانی که تولید کربن آنها صفر است استفاده نمود.

در همین حال، پیش بینی می شود میزان حمل و نقل در صنعت هوانوردی تا سال 2040 دوبرابر شود. زمین از زمان پیش از تولیدات صنعتی 1 درجه سانتیگراد گرم شده بود و در حال حاضر بسیاری از صخره های مرجانی در حال فراتر از حد حرارتی خود بوده و جنگل های بارانی در حال خشک شدن هستند. به همین جهت بدون اقدام شدید، ممکن است در آینده دیگر مکانی برای دیدن و کشف زیبایی های طبیعی وجود نداشته باشد.

در این مقاله در مجله خبری و اطلاعات هواپیمایی قصد داریم تا افق و آینده سفرهای هوایی را بررسی کنیم. آیا بحران آب و هوا می تواند باعث شود که ما پشت خود را به آسمان و سفرهای هوایی کنیم؟ یا یک پیشرفت فناوری می تواند وسواس مسافرتی ما را از بین ببرد؟

• ما در حال پرواز به سمت شرایط اضطراری آب و هوا هستیم

تونبرگ در سخنرانی خود در ژانویه 2019 در مجمع جهانی اقتصاد بیان کرد که خانه ما در آتش است. تعداد کمی از کشورها هستند که اضطراب بحران آب و هوا را به طور دقیق و ضمنی ضبط می کنند. در این میان چهار کشور انگلیس، فرانسه، کانادا و ایرلند این کار را انجام می دهند.

در انگلستان، پارلمان به اعلام شرایط اضطراری در اوایل ماه مه 2019 رای داد. اما كمتر از یك سال قبل از آن، نمایندگان مجلس این کشور با 415 رای در مقابل 119 رای با ساخت باند سوم فرودگاه هیترو لندن كه در حال حاضر بزرگترین منبع تولید CO₂ در لندن است، موافقت کردند. آیا نمایندگان مجلس انگلیس به طور ناگهانی متوجه اشتباه خود در طول یک سال شدند؟ به احتمال زیاد، آنها مانند بسیاری از ما هستند که خطر بحران آب و هوا را تشخیص می دهند اما از مقیاس تغییر لازم برای جلوگیری از آن آگاهی ندارند یا ترجیح می دهند به آن فکر نکنند.

این مشکلی است که بسیاری از تعهدات برای کاهش تولید گازهای گلخانه ای را تضعیف می کند و این موضوع تنها به موارد بین المللی مربوط نمی شود. بلکه بسیاری از شوراها نیز در شهرهایی که ما زندگی می کنیم به تعهدات خود عمل نمی کنند.

به عنوان مثال، شورای شهر لیدز اخیراً وضعیت اضطراری آب و هوا را اعلام کرد و بودجه زیادی را برای کنترل کربن تولیدی دراختیار گرفت تا میزان کربن تولیدی بین سال های 2015 تا 2050 را تا حد زیادی کاهش دهد. اما در همین زمان، این شورا حمایت خود از گسترش فرودگاه لیدز بردفورد را تایید کرده است.

گسترش فرودگاه در سال 2018، باعث شد تا چهار میلیون مسافر از فرودگاه لیدز بردفورد استفاده کنند. با گسترش ترمینال اصلی، پیش بینی می شود که این تعداد تا سال 2030 به دو برابر نیز برسد. در نتیجه این پروازهای اضافی باعث انتشار بیش از دو برابر گاز CO2 در این شهر خواهد شد.

• چگونه به اینجا رسیدیم؟

خطوط هوایی در جلوگیری از تنظیم مقررات، شرمسار بوده اند. آنها غالباً مشمول مالیات سوخت نمی شوند. اما حتی هنگامی که اقدامات لازم برای جلوگیری از تولید گازهای گلخانه ای صورت گرفت، آنها اغلب با شکست مواجه شده اند.

خطوط هوایی بین 30 تا 40 درصد کل هزینه های خود را صرف سوخت میکنند و هزینه سوخت هواپیماها از سال 2005 به طرز وحشتناکی در نوسان است. با شروع به کار آمدن قیمت کربن در سال  2014 به جای پرداخت مالیات، قیمت نفت به اندازه 100 دلار در هر بشکه بود. اما در مقایسه با نوسانات در هزینه سوخت، قیمت کربن ناچیز بوده است.

قیمت های کربن برای مقابله با تولید گازهای گلخانه ای تعیین شد و این امکان را فراهم کرد تا تولیدکنندگان برق با استفاده از انرژی خورشیدی یا بادی بتوانند تغییراتی را ایجاد کنند. اما در حال حاضر، سوخت های تمیز و فناوری که ممکن است خطوط هوایی به آنها به سمت استفاده از آن ها تغییر داده شوند، در مقیاس بزرگ وجود ندارد.

درعوض، ممکن است مالیات پرواز برای مسافران در نظر گرفته شود. به این ترتیب که مسافرانی که به صورت مکرر پرواز می کنند مالیات بیشتری بپردازند. هر چند بسیاری معتقدند که این کار ناعادلانه است.

مالیات های پرواز می تواند افراد فقیر را از مسافرت های هوایی باز دارد، در حالی که افراد ثروتمند می توانند حتی بیش از پیش به سفرهای هوایی خود بپردازند. برخی کارشناسان معتقدند که تعیین تعداد مشخصی پرواز در طول سال می تواند عادلانه تر باشد. به عنوان مثال، هر فردی بتواند در سال به اندازه 500 کیلومتر با هواپیما پرواز کند و اگر کسی از میزان خود فراتر رفت می بایست جریمه شود.

• راه آهن در برابر سفر هوایی

هدف این است تا با محدود کردن میزان مسافرت مردم با هواپیما، آن ها به سفر با قطار روی بیاورند. سفرهای ریلی در مقایسه با سفر هوایی کربن کمتری تولید می کنند. اما واضح است که این کار برای مسافت های طولانی امکان پذیر نیست. موضوع دیگر این است که سفر با قطار برای مسافت های طولانی هزینه بیشتری را برای مسافران در مقایسه با پرواز با هواپیما به همراه دارد.

اما تصمیم گرتا تونبرگ برای پرهیز از پرواز شاید برجسته ترین این تعهدات باشد. به این ترتیب برنامه ای در سوئد تحت عنوان شرم از پرواز ابداع شد که از آن برای تفکر عمیق تر مسافران در خصوص تاثیر سفر با هواپیما بر بحران آب و هوا استفاده گردید. این کار نتیجه هم داد و طبق گزارشات از ژانویه تا آوریل سال 2019 به کاهش 8 درصدی تعداد مسافران در ده تا از شلوغ ترین فرودگاه های سوئد کمک کرده است.

اقدامات فردی، هرچند قابل ستایش است، اما تغییرات کافی از سفر هوایی به قطارها را به همراه نخواهد داشت.  به ویژه هنگامی که سفرهای ریلی گرانتر هستند. برای بهبود حمل و نقل عمومی به تغییرات گسترده زیرساختی و سرمایه گذاری گسترده نیاز است. با برنامه ریزی مناسب، راه آهن با سرعت بالا می تواند جایگزین بسیاری از پروازها در آینده شود.

از ده مورد از شلوغ ترین مسیرهای هوایی جهان، همه به جز یک مورد می تواند با سفرهای ریلی جایگزین شود. با قطارهای سریعتر می توان به بسیاری از مقاصد سفر کرد در حالی که قطارها بین 75 تا 97% کربن دی اکسید کمتری تولید می کنند.

• آینده سفرهای هوایی

اکنون بیش از یک قرن می گذرد که انسان ها برای اولین بار با هواپیما پرواز کرده اند. حال زمان آن نرسیده است که به دنبال انقلاب دیگری در پرواز بشر باشیم. چیزی که تولید کربن در سفرهای هوایی به صفر برساند. امید است که هواپیماهای برقی می توانند جایگزین ناوگان فعلی هواپیماهای تجاری که به سوخت های فسیلی تکیه می کنند، شوند.

در حال حاضر باتری های برقی جایگزین موتورهای احتراق در وسایل نقلیه جاده ای شده اند به گونه ای که تا سال 2030، پیش بینی می شود خودروهای برقی یک سوم بازار خودرو را تشکیل می دهند. بنابراین دور از ذهن نیست که چنین اتفاقاتی در خصوص حمل و نقل هوایی نیز رخ دهد.

اما نکاتی نیز در این زمینه وجود دارد. کارشناسان مهندسی مکانیک معتقدند که باتری ها در مقایسه با سوخت های مایع نمی توانند انرژی بیشتری ذخیره کنند مگر اینکه وزن آنها افزایش یابد. به گفته آنها، این امر باعث می شود كه باتری ها برای حمل و نقل هوایی نسبتاً سنگین باشند.

اگرچه بهترین باتریها حدود 40 برابر انرژی کمتری در واحد وزن نسبت به سوخت های فسیلی دارند، اما سهم بیشتری از انرژی آنها برای حرکت در دسترس است. در نهایت، برای یک وزن معین سوخت جت حاوی 14 برابر انرژی قابل استفاده بیشتر از باتری لیتیوم یونی پیشرفته است.

اما دستیابی به موفقیت می تواند زودتر از آنچه پیش بینی می شد، باشد. نخستین هواپیمای تجاری برقی جهان که در ماه ژوئن سال 2019 در پاریس رونمایی شد، می تواند 9 مسافر را با حداکثر سرعت 276 مایل در ساعت (440 کیلومتر در ساعت) با یک باتری شارژی حمل کند. پیش بینی می شود این هواپیما در سال 2022 برای خدمات وارد بازار شود.

به گفته جان گرانت، مدرس ارشد محیط های طبیعی، این هواپیما که آلیس نام دارد هنوز هم برای حمل صدها نفر بسیار کوچک است، اما پرواز با آن به طرز شگفت آور ارزان است. گرانت معتقد است راه حل دیگری نیز وجود دارد و آن هم استفاده از حلقه های مداری است. چیزی که برگرفته از داستان های علمی تخیلی است اما گرانت باور دارد که در واقعیت هم می توان به آن دست یافت.

حلقه مداری یک کابل فولادی است که 80 کیلومتر بالاتر از سطح زمین قرار می گیرد. این حلقه می تواند به وسیله کابل های فولادی به زمین وصل شود. این حلقه می تواند از دو قطار پشتیبانی کند. یکی در قسمت زیر آن و دیگری در خارج از حلقه که از آهن رباها برای پیشران قطارهای بدون اصطکاک با سرعت زیاد در بالای زمین استفاده می کند و به مسافران این امکان را می دهد تا در حدود 45 دقیقه به طرف دیگر جهان برسند.

اما به نظر می رسد هنوز راه طولانی تا عملی شدن این ایده وجود دارد. امروزه مردم بیش از هر چیز به سرعت و راحتی در زندگی فکر می کنند، اما بیداری سیاسی مداوم در شرایط اضطراری آب و هوای جهانی ممکن است سرانجام عصر جدیدی را رقم بزند.