در قرن 20 شاهد ظهور و سقوط اتحاد جماهیر شوروی بودیم، ظهور و سقوط آن باعث تولد دوباره هواپیمای روسیه شد و هواپیماهای شوروی / روسیه مدتهاست که جزو جنگنده های نظامی ثابت محسوب می شوند و به نظر می رسد که همچنان هم باقی بمانند.
کارشناسان هوانوردی روسی در ساخت جنگنده نظامی خود همیشه نگران ایالات متحده و متحدان آن بودند و اینکه چطور می توانند به بهترین نحو با آنها مقابله کنند. این منجر به هزینه های نظامی زیادی از طرف هر دو کشور شد.
بخش عمده ای از هزینه های نظامی مربوط به این جت های جنگنده، متعلق به دو شرکت حاکم بر حمل و نقل هوایی اتحاد جماهیر شوروی ادامه یافت که همچنان نیز به کنترل هوانوردی روسیه ادامه می دهند. به همین جهت کل لیست زیر محصولات مربوط به سوخو و میگ را تشکیل می دهد.
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، صادرات نظامی از جمله جت های جنگنده را کند کرد. اما روسیه نه تنها صنعت حمل و نقل هوایی خود را احیا کرد بلکه به یکی از قوی ترین نیروهای هوایی جهان و یک فروشنده بزرگ جنگنده های نظامی تبدیل شد. در ادامه به بررسی انواع جنگنده های روسی می پردازیم.
-
سوخو سو-24 (Sukhoi Su-24)
اولین بار در سال 1974 به نیروهای هوایی شوروی معرفی شد، طراحی Su-24 به عنوان جت مافوق صوت بود که می تواند در همه شرایط آب و هوایی مورد استفاده قرار گیرد. این هواپیما دارای طراحی موتور دوقلو با حرکت بال متغیر و همچنین یک صندلی دوقلو (دارای صندلی در کنار) برای دو خلبان است.
این جنگنده نظامی در طول عمر خود در جنگ های گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت. به گونه ای که از سال 1991در نیروی هوایی روسیه و سایر نیروهای هوایی شوروی سابق، از جمله اوکراین و آذربایجان در خدمت بوده است. سرانجام جای خود را به جنگنده دیگر سوخو Su-35، داد.
-
سوخو سو-25 (Sukhoi Su-25)
در ادامه سوخو 24، سوخو سو 25پیشرفت های مشابهی را ارائه داد. این جت جنگنده برای اولین بار در سال 1975 به عنوان نمونه اولیه به نیروهای هوایی شوروی معرفی ، در سال 1978 در تفلیس آزمایش و در سال 1981 وارد سرویس فعال نیروی هوایی شوروی شد.
Su-25 نیز مانند مدل قبلی خود، سهم نسبتاً خوبی در نیروی هوایی شوروی داشته است. در جنگ شوروی و افغانستان بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفت و بیش از صد حمله موشکی را انجام داد. همچنین از طرف عراق در جنگ ایران و عراق نیز مورد استفاده قرار گرفت.
در دهه 90 نیروی هوایی عراق از Su-25 علیه نیروهای ائتلاف در جنگ خلیج فارس استفاده کرد. در همین حال، روسیه Su-25 را در صدها درگیری علیه جدایی طلبان چچن در دهه 90 در جنگ های اول و دوم به کار گرفت.
-
سوخو سو-27 (Sukhoi Su-27)
این جنگنده نظامی اولین بار در سال 1985 معرفی و به عنوان هواپیمای جنگنده Su به چین فروخته شد، در آنجا مجوز گرفت و به Shenyang J-11 تبدیل گردید، که از سال 1999 همچنان در خدمت است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین Su-27 را به ارث برد. با این حال، آنها تلاشی برای به روز کردن جت نظامی نکردند و پس از مدتی این هواپیما بازنشسته شد.
روسیه از جنگنده نظامی سوخو 27 در طول درگیری با جورجیا در سال 1992 و در مداخله نظامی خود در جنگ داخلی سوریه از نسخه مدرن آن یعنی، Su-27SM3 استفاده نمود.
-
سوخو سو 30 (Sukhoi Su-30)
این مدل جنگنده نظامی از سوخو در اواخر دهه 1980 و در آخرین سال های اتحاد جماهیر شوروی توسعه یافت و سرانجام پس از تجزیه ی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان بخشی از نیروی هوایی روسیه وارد خدمت شد.
در سال 1997، یک نوع از آن با عنوان، Su-30MKK برای استفاده چینی ها در نیروی هوایی ارتش آزادی بخش مردم، نوع دیگری از این جت نظامی با نام، Su-MKM، برای مالزی و مدل دیگری تحت عنوان، Su-30KI، برای استفاده نیروی هوایی هند ساخته شد.
روسیه همچنان از Su-30 در نیروی نظامی خود نیز استفاده می کند، به ویژه در سال 2015 در طی مداخله در جنگ داخلی سوریه، از این جنگنده نظامی برای کمک به بشار اسد استفاده شد.
-
سوخو سو-34 (Sukhoi Su-34)
جنگنده نظامی سوخو 34 اولین بار در سال 1990، درست یک سال قبل از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی، به عنوان نمونه اولیه پرواز کرد، که تجزیه اتحاد جماهیر شوروی باعث شد تا توسعه این جت نظامی برای مدت طولانی به تعویق بیفتد. Su-34 در سال 2014 اولین پرواز خود را برای نیروی هوایی روسیه انجام داد.
این جنگنده دیگری است که در جنگ داخلی سوریه از طرف روسیه به عنوان کمک مورد استفاده قرار گرفت. همچنین طی گزارشاتی بیان می شود که از آن در جنگ علیه داعش نیز استفاده شده است. برخلاف سوخو 27، سوخو 34 عملکرد زیادی در نیروهای هوایی خارجی نداشته است. با این حال، اخیراً الجزایر شایعه کرده که به اولین خریدار خارجی و اپراتور Su-34 تبدیل شده است، هرچند این مورد تأیید نشده است.
-
سوخو سو-35 (Sukhoi Su-35)
نمونه دیگری از یک جنگنده نظامی اواخر دهه 80، که توسط سوخوی در سال های پایانی اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد، این جت نسل چهارم در سال 2014 یعنی بیش از 15 سال پس از اولین پدیداری خود، برای نخستین بار مورد استفاده قرار گرفت.
مانند سایر جنگنده های نظامی سوخو، Su-35 نیز در طول درگیری روسیه در جنگ داخلی سوریه مورد استفاده قرار گرفته است. نیروی هوایی روسیه در حال حاضر چندین هواپیمای Su-35 را در پایگاه هوایی خیمیم در سوریه مستقر کرده است. با وجود تاخیر در توسعه، Su-35 به چندین نیروی هوایی در سراسر جهان مانند الجزایر، اندونزی و چین صادر شده است.
-
سوخو سو-57 (Sukhoi Su-57)
رقبای قدیمی سخت از بین می روند و ایالات متحده و روسیه در یک رقابت تسلیحاتی باقی مانده اند، توسعه جنگنده های نسل پنجم کلید اصلی پیش رو بودن در این رقابت است.
جنگنده نظامی سوخو 57 آخرین هواپیمای پر تحرک نسل پنجم روسیه بوده که پاسخ آن به نیروی هوایی ایالات متحده است. Su-57 اولین هواپیمای روسی خواهد بود که قابلیت مخفی شدن و سرعت و مانور بسیار خوبی دارد.
این هواپیما برای اولین بار در سال 2019 برای دولت روسیه آماده شد و اولین پرواز خود را به عنوان یک جت نظامی در نیروی هوایی روسیه در سال 2020 انجام داد.
-
میگ 29 (Mikoyan MiG-29)
اکنون به بررسی نام بزرگ دیگری در هوانوردی روسیه، Mikoyan MiG می پردازیم. با توجه به موضوع رقابت بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی / روسیه، MiG-29 در ابتدا در اواخر دهه 70 توسعه یافت و در سال 1982 به عنوان نقطه مقابل ضد F-16 های آمریکا معرفی شد.
این جنگنده نظامی شوروی در اصل با برتری در هوا طراحی شده اند. با این حال، نیروهای هوایی اتحاد جماهیر شوروی آنها را به گونه ای آپدیت کردند که به عنوان جنگنده های چند منظوره برای انجام حملات نظامی مورد استفاده قرار گیرند.
اوکراین ده ها میگ -29 را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به ارث برد و در جریان جنگ در دونباس، از آنها را در برابر جدایی طلبان روسی استفاده نمود، هرچند که برخی از میگ های اوکراین در جنگ از بین رفتند.
-
میگ 31 (Mikoyan MiG-31)
میگ 31 برای اولین بار در سال 1981 معرفی شد، با این وجود گفته می شود که این جنگنده نظامی تا دهه 2030 نیز همچنان مورد استفاده قرار گیرد و طولانی ترین جت نظامی جهان باشد. میگ 31 دارای چندین ویژگی بارز از جمله گزارش هایی مبنی بر وجود این جنگنده نظامی در بین سریعترین جنگنده های جهان و همچنین یکی از معدود جت هایی که قادر به شلیک موشک های دوربرد هوا به هوا است.
میگ 31 برخلاف سایر جنگنده های نظامی MiG، میزان صادرات زیادی را تجربه نکرده است. قزاقستان تنها کشوری است که استفاده از آنها را تأیید کرده است. سوریه در گذشته تلاش کرده تا آنها را خریداری کند، اما بنا بر گزارش ها، عوامل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی باعث شده این فروش ها متوقف شود.
-
میگ 35 (Mikoyan MiG-35)
یکی از جدیدترین جنگنده های نیروی هوایی روسیه، میگ 35 است که اولین بار در سال 2007 در نمایشگاه هوایی Aero هند معرفی و در سال 2019 وارد سرویس نیروی هوایی روسیه شد. در حال حاضر هر دو نسخه تک و دو صندلی این جنگنده نظامی مورد استفاده قرار می گیرد. میگ 35 یک آپدیت بزرگ نسبت به میگ 31 محسوب می شود. علاوه بر این، با رادار AESA نیز سازگار است.
MiG-35 یک جت نظامی دوقلو است که از دو موتور FADEC RD-33MK استفاده می کند. به دلیل کمبود آن، خیلی در جنگ ها دیده یا برای استفاده سایر کشورها صادر نشده است، اگرچه مصر در گذشته، به خرید این جنگنده نظامی علاقه نشان داده است.
-
میگ 17 (Mikoyan MiG-17)
بیایید نگاهی به جت نظامی روسی با انفجار واقعی از گذشته بیندازیم. این جت نخستین بار در سال 1952 معرفی شد و در طول تاریخ حضور خود در نیروی هوایی روسی شاهد جنگ های گسترده ای بوده است.
جنگ ویتنام یکی از مشهورترین کاربردهای جنگنده نظامی میگ 17 بوده که توسط نیروهای ویتنام شمالی علیه نیروی هوایی ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه نیروی هوایی ایالات متحده نیز جنگنده هایی بسیار جدیدتر و پیشرفته تر در اختیار داشت، اما ویتنام شمالی توانست با استفاده از میگ 17 خود به موفقیت هایی دست یابد.
در قرن 20 شاهد ظهور و سقوط اتحاد جماهیر شوروی بودیم، ظهور و سقوط آن باعث تولد دوباره هواپیمای روسیه شد و هواپیماهای شوروی / روسیه مدتهاست که جزو جنگنده های نظامی ثابت محسوب می شوند و به نظر می رسد که همچنان هم باقی بمانند.
کارشناسان هوانوردی روسی در ساخت جنگنده نظامی خود همیشه نگران ایالات متحده و متحدان آن بودند و اینکه چطور می توانند به بهترین نحو با آنها مقابله کنند. این منجر به هزینه های نظامی زیادی از طرف هر دو کشور شد.
بخش عمده ای از هزینه های نظامی مربوط به این جت های جنگنده، متعلق به دو شرکت حاکم بر حمل و نقل هوایی اتحاد جماهیر شوروی ادامه یافت که همچنان نیز به کنترل هوانوردی روسیه ادامه می دهند. به همین جهت کل لیست زیر محصولات مربوط به سوخو و میگ را تشکیل می دهد.
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، صادرات نظامی از جمله جت های جنگنده را کند کرد. اما روسیه نه تنها صنعت حمل و نقل هوایی خود را احیا کرد بلکه به یکی از قوی ترین نیروهای هوایی جهان و یک فروشنده بزرگ جنگنده های نظامی تبدیل شد. در ادامه به بررسی انواع جنگنده های روسی می پردازیم.
-
سوخو سو-24 (Sukhoi Su-24)
اولین بار در سال 1974 به نیروهای هوایی شوروی معرفی شد، طراحی Su-24 به عنوان جت مافوق صوت بود که می تواند در همه شرایط آب و هوایی مورد استفاده قرار گیرد. این هواپیما دارای طراحی موتور دوقلو با حرکت بال متغیر و همچنین یک صندلی دوقلو (دارای صندلی در کنار) برای دو خلبان است.
این جنگنده نظامی در طول عمر خود در جنگ های گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت. به گونه ای که از سال 1991در نیروی هوایی روسیه و سایر نیروهای هوایی شوروی سابق، از جمله اوکراین و آذربایجان در خدمت بوده است. سرانجام جای خود را به جنگنده دیگر سوخو Su-35، داد.
-
سوخو سو-25 (Sukhoi Su-25)
در ادامه سوخو 24، سوخو سو 25پیشرفت های مشابهی را ارائه داد. این جت جنگنده برای اولین بار در سال 1975 به عنوان نمونه اولیه به نیروهای هوایی شوروی معرفی ، در سال 1978 در تفلیس آزمایش و در سال 1981 وارد سرویس فعال نیروی هوایی شوروی شد.
Su-25 نیز مانند مدل قبلی خود، سهم نسبتاً خوبی در نیروی هوایی شوروی داشته است. در جنگ شوروی و افغانستان بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفت و بیش از صد حمله موشکی را انجام داد. همچنین از طرف عراق در جنگ ایران و عراق نیز مورد استفاده قرار گرفت.
در دهه 90 نیروی هوایی عراق از Su-25 علیه نیروهای ائتلاف در جنگ خلیج فارس استفاده کرد. در همین حال، روسیه Su-25 را در صدها درگیری علیه جدایی طلبان چچن در دهه 90 در جنگ های اول و دوم به کار گرفت.
-
سوخو سو-27 (Sukhoi Su-27)
این جنگنده نظامی اولین بار در سال 1985 معرفی و به عنوان هواپیمای جنگنده Su به چین فروخته شد، در آنجا مجوز گرفت و به Shenyang J-11 تبدیل گردید، که از سال 1999 همچنان در خدمت است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین Su-27 را به ارث برد. با این حال، آنها تلاشی برای به روز کردن جت نظامی نکردند و پس از مدتی این هواپیما بازنشسته شد.
روسیه از جنگنده نظامی سوخو 27 در طول درگیری با جورجیا در سال 1992 و در مداخله نظامی خود در جنگ داخلی سوریه از نسخه مدرن آن یعنی، Su-27SM3 استفاده نمود.
-
سوخو سو 30 (Sukhoi Su-30)
این مدل جنگنده نظامی از سوخو در اواخر دهه 1980 و در آخرین سال های اتحاد جماهیر شوروی توسعه یافت و سرانجام پس از تجزیه ی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان بخشی از نیروی هوایی روسیه وارد خدمت شد.
در سال 1997، یک نوع از آن با عنوان، Su-30MKK برای استفاده چینی ها در نیروی هوایی ارتش آزادی بخش مردم، نوع دیگری از این جت نظامی با نام، Su-MKM، برای مالزی و مدل دیگری تحت عنوان، Su-30KI، برای استفاده نیروی هوایی هند ساخته شد.
روسیه همچنان از Su-30 در نیروی نظامی خود نیز استفاده می کند، به ویژه در سال 2015 در طی مداخله در جنگ داخلی سوریه، از این جنگنده نظامی برای کمک به بشار اسد استفاده شد.
-
سوخو سو-34 (Sukhoi Su-34)
جنگنده نظامی سوخو 34 اولین بار در سال 1990، درست یک سال قبل از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی، به عنوان نمونه اولیه پرواز کرد، که تجزیه اتحاد جماهیر شوروی باعث شد تا توسعه این جت نظامی برای مدت طولانی به تعویق بیفتد. Su-34 در سال 2014 اولین پرواز خود را برای نیروی هوایی روسیه انجام داد.
این جنگنده دیگری است که در جنگ داخلی سوریه از طرف روسیه به عنوان کمک مورد استفاده قرار گرفت. همچنین طی گزارشاتی بیان می شود که از آن در جنگ علیه داعش نیز استفاده شده است. برخلاف سوخو 27، سوخو 34 عملکرد زیادی در نیروهای هوایی خارجی نداشته است. با این حال، اخیراً الجزایر شایعه کرده که به اولین خریدار خارجی و اپراتور Su-34 تبدیل شده است، هرچند این مورد تأیید نشده است.
-
سوخو سو-35 (Sukhoi Su-35)
نمونه دیگری از یک جنگنده نظامی اواخر دهه 80، که توسط سوخوی در سال های پایانی اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد، این جت نسل چهارم در سال 2014 یعنی بیش از 15 سال پس از اولین پدیداری خود، برای نخستین بار مورد استفاده قرار گرفت.
مانند سایر جنگنده های نظامی سوخو، Su-35 نیز در طول درگیری روسیه در جنگ داخلی سوریه مورد استفاده قرار گرفته است. نیروی هوایی روسیه در حال حاضر چندین هواپیمای Su-35 را در پایگاه هوایی خیمیم در سوریه مستقر کرده است. با وجود تاخیر در توسعه، Su-35 به چندین نیروی هوایی در سراسر جهان مانند الجزایر، اندونزی و چین صادر شده است.
-
سوخو سو-57 (Sukhoi Su-57)
رقبای قدیمی سخت از بین می روند و ایالات متحده و روسیه در یک رقابت تسلیحاتی باقی مانده اند، توسعه جنگنده های نسل پنجم کلید اصلی پیش رو بودن در این رقابت است.
جنگنده نظامی سوخو 57 آخرین هواپیمای پر تحرک نسل پنجم روسیه بوده که پاسخ آن به نیروی هوایی ایالات متحده است. Su-57 اولین هواپیمای روسی خواهد بود که قابلیت مخفی شدن و سرعت و مانور بسیار خوبی دارد.
این هواپیما برای اولین بار در سال 2019 برای دولت روسیه آماده شد و اولین پرواز خود را به عنوان یک جت نظامی در نیروی هوایی روسیه در سال 2020 انجام داد.
-
میگ 29 (Mikoyan MiG-29)
اکنون به بررسی نام بزرگ دیگری در هوانوردی روسیه، Mikoyan MiG می پردازیم. با توجه به موضوع رقابت بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی / روسیه، MiG-29 در ابتدا در اواخر دهه 70 توسعه یافت و در سال 1982 به عنوان نقطه مقابل ضد F-16 های آمریکا معرفی شد.
این جنگنده نظامی شوروی در اصل با برتری در هوا طراحی شده اند. با این حال، نیروهای هوایی اتحاد جماهیر شوروی آنها را به گونه ای آپدیت کردند که به عنوان جنگنده های چند منظوره برای انجام حملات نظامی مورد استفاده قرار گیرند.
اوکراین ده ها میگ -29 را پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به ارث برد و در جریان جنگ در دونباس، از آنها را در برابر جدایی طلبان روسی استفاده نمود، هرچند که برخی از میگ های اوکراین در جنگ از بین رفتند.
-
میگ 31 (Mikoyan MiG-31)
میگ 31 برای اولین بار در سال 1981 معرفی شد، با این وجود گفته می شود که این جنگنده نظامی تا دهه 2030 نیز همچنان مورد استفاده قرار گیرد و طولانی ترین جت نظامی جهان باشد. میگ 31 دارای چندین ویژگی بارز از جمله گزارش هایی مبنی بر وجود این جنگنده نظامی در بین سریعترین جنگنده های جهان و همچنین یکی از معدود جت هایی که قادر به شلیک موشک های دوربرد هوا به هوا است.
میگ 31 برخلاف سایر جنگنده های نظامی MiG، میزان صادرات زیادی را تجربه نکرده است. قزاقستان تنها کشوری است که استفاده از آنها را تأیید کرده است. سوریه در گذشته تلاش کرده تا آنها را خریداری کند، اما بنا بر گزارش ها، عوامل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی باعث شده این فروش ها متوقف شود.
-
میگ 35 (Mikoyan MiG-35)
یکی از جدیدترین جنگنده های نیروی هوایی روسیه، میگ 35 است که اولین بار در سال 2007 در نمایشگاه هوایی Aero هند معرفی و در سال 2019 وارد سرویس نیروی هوایی روسیه شد. در حال حاضر هر دو نسخه تک و دو صندلی این جنگنده نظامی مورد استفاده قرار می گیرد. میگ 35 یک آپدیت بزرگ نسبت به میگ 31 محسوب می شود. علاوه بر این، با رادار AESA نیز سازگار است.
MiG-35 یک جت نظامی دوقلو است که از دو موتور FADEC RD-33MK استفاده می کند. به دلیل کمبود آن، خیلی در جنگ ها دیده یا برای استفاده سایر کشورها صادر نشده است، اگرچه مصر در گذشته، به خرید این جنگنده نظامی علاقه نشان داده است.
-
میگ 17 (Mikoyan MiG-17)
بیایید نگاهی به جت نظامی روسی با انفجار واقعی از گذشته بیندازیم. این جت نخستین بار در سال 1952 معرفی شد و در طول تاریخ حضور خود در نیروی هوایی روسی شاهد جنگ های گسترده ای بوده است.
جنگ ویتنام یکی از مشهورترین کاربردهای جنگنده نظامی میگ 17 بوده که توسط نیروهای ویتنام شمالی علیه نیروی هوایی ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه نیروی هوایی ایالات متحده نیز جنگنده هایی بسیار جدیدتر و پیشرفته تر در اختیار داشت، اما ویتنام شمالی توانست با استفاده از میگ 17 خود به موفقیت هایی دست یابد.