بهترین راه پیشگیری و درمان پرواز زدگی

جت لگ یا پرواز زدگی اختلالی است که در اثر پرواز طولانی مدت و وجود اختلاف ساعت بین مبدا و مقصد برای بسیاری از مسافران رخ می دهد. این وضعیت فیزیولوژیکی به دلیل اختلال و تغییر در ریتم شبانه روزی و ساعت بیولوژیک بدن است.

اختلاف ساعت بین مبدا و مقصد باعث بی نظمی در خواب فرد میشود. در واقع مهمترین علت بروز جت لگ در مسافران تغییر در ساعت بیولوژیکی بدن است. هورمونی به نام ملاتونین در بدن ترشح می شود که مسئولیت تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن را بر عهده دارد.

در پروازهای طولانی مدت به خصوص از غرب به شرق ترشح این هورمون با اختلال مواجه میشود. در نتیجه علائم جت لگ در فرد ظهور پیدا میکند. کاهش سطح هوشیاری، عدم تمرکز، مشکلات عصبی، اختلال در خواب خشکی چشم، سردرد و مشکلات گوارشی همگی از علائم پرواز زدگی هستند.

البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که تمامی پروازهای طولانی باعث بروز جت لگ نمیشوند. به عنوان مثال اگر پرواز شما بین دو شهری است که از نظر ساعت در یک منطقه جغرافیایی قرار دارند و تنها فاصله زمانی پرواز بین آنها زیاد است، خستگی شما به دلیل پرواز طولانی مدت خواهد بود و خیلی مربوط به پرواز زدگی نمیشود.

همچنین از آنجایی که جت لگ روی سیستم و ساعت بیولوژیکی بدن تاثیر می گذارد. افرادی که دارای ساعت خواب منظم تری هستند، بیشتر در معرض جت لگ قرار دارند. در ادامه به بررسی راهکارهایی برای جلوگیری و مقابله با جت لگ می پردازیم.

• راهکارهای جلوگیری از جت لگ پیش از پرواز

قبل از پرواز بدن خود را آماده کنید. ممکن است شما تصور کنید بهتر است پیش از پرواز بیدار بمانید تا بتوانید در طول پرواز در هواپیما بخوابید. اما این کار اشتباه است و شما می بایست دقیقا عکس این کار را انجام دهید. یعنی سعی کنید قبل از پرواز به خوبی استراحت کنید.

چرا که اگر شما خسته یا بیمار باشید اثرات ناشی از جت لگ شدیدتر خواهد بود. بنابراین روز قبل از پرواز ورزش کنید، آب زیاد بنوشید و شب خوب بخوابید. همچنین پیش از پرواز کاملا هوشیار باشید. یکی از عواملی که بروز پرواز زدگی را افزایش میدهد عدم هوشیاری قبل و حین پرواز است.

بعضی از مسافران دوست دارند تا پیش از پرواز ورزش کنند و معتقدند این کار به خواب بهتر آن ها در هواپیما کمک می کند. یکی از راه های داشتن فعالیت بدنی پیش از پرواز این است که در فرودگاه به جای استفاده از پله های برقی سعی کنید خودتان از پله ها بالا و پایین روید تا عضلات بدن شما فعالیت کنند.

سعی کنید چند روز قبل از پرواز ساعت بیولوژیکی بدن خود را تغییر دهید و آن را با مقصد خود تنظیم کنید. به عنوان مثال در سفر شرق به غرب اگر با تغییر زمان سه ساعته در مقصد مواجه هستید، سعی کنید چند روز پیش از پرواز دیرتر از حد معمول ار خواب بیدار شوید و کمی بیشتر بخوابید.

چرا که اگر شما عادت دارید 12 شب در منطقه شرق بخوابید و ساعت 8 صبح بیدار شوید مانند آن است که ساعت 9 شب در مقصد بخوابید و 5 صبح بیدار شوید. به این ترتیب با کمی دیرتر بیدار شدن بدن خود را با مقصد خود هماهنگ می کنید. در سفر از غرب به شرق عکس این کار را انجام دهید. یعنی زودتر به رختخواب بروید و زودتر بیدار شوید.

• مقابله با جت لگ در طول پرواز

بهترین راه برای مقابله با جت لگ در طول پرواز مراقبت از بدن است. سعی کنید به ازای هر یک ساعت پرواز حداقل یک فنجان آب بنوشید. کم آبی بروز علام پرواز زدگی را افزایش میدهد. از نوشیدن مایعات الکلی و کافئین دار پرهیز کنید. این نوشیدنی ها روی ساعت بیولوژیکی بدن شما تاثیر می گذارد.

به محض برخاستن هواپیما ساعت خود را تغییر داده و با مقصد تنظیم کنید. این کار به شما کمک می کند تا سریع تر خود را با زمان مقصد وقف دهید. اگر صبح به مقصد می رسید، سعی کنید در طول پرواز بخوابید. به منظور انجام بهتر این کار سعی کنید شرایط خواب راحت را برای خود فراهم کنید.

یک لباس راحت در هواپیما بپوشید به همراه یک بالش، چشم بند و هدفون، تا سر و صدای محیط حواس شما را پرت نکند و خوابی آسوده داشته باشید. به این ترتیب در هنگام رسیدن به مقصد خستگی شما بسیار کمتر خواهد بود.

در مقابل اگر دیر وقت به مقصد می رسید، سعی کنید تنها در حد یکی چرت زدن در هواپیما بخوابید. به این ترتیب به هنگام رسیدن به مقصد به اندازه کافی خسته هستید تا بتوانید خوابی راحت داشته باشید. برای جلوگیری از خوابیدن، خود را با مطالعه کتاب یا مجله سرگرم کنید.

همچنین سعی کنید در طول پرواز چند مرتبه از جای خود برخاسته و راه بروید و تمرینات کششی به منظور جلوگیری از گرفتگی عضلات انجام دهید. این فعالیت ها باعث افزایش گردش خون در بدن شده و از جمع شدن خون در نواحی پاها جلوگیری میکند.

• مقابله با جت لگ پس از پرواز

هنگامی که به مقصد رسیدید سعی کنید تا عصر بیدار بمانید. انجام این کار بسیار مشکل است به خصوص اگر در طول پرواز نخوابیده باشید. اما اگر تا عصر خود را بیدار نگه دارید، شب خواب راحت تری را خواهید داشت. پیاده روی و قرار گرفتن در معرض نور طبیعی نیز به تنظیم ریتم شبانه شما کمک می کند. همچنین سعی کنید تا می توانید آب بنوشید تا بدن شما با کمبود آب مواجه نشود.  

استفاده از برخی داروها می تواند در مقابله با پرواز زدگی موثر باشد. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، ملاتونین هورمون تنظیم کننده ریتم شبانه روزی بدن است. قرص هایی حاوی این ماده وجود دارد که در برطرف شدن جت لگ موثر هستند.

اما استفاده بیش از اندازه از این قرص ها می تواند خستگی شما را چندین برابر کند. دوز دریافتی آن باید مناسب باشد. به همین دلیل پیش از مصرف این دارو حتما دستورالعمل استفاده از آن را مطالعه کرده یا با پزشک مشورت کنید.

یکی از این داروها تحت عنوان No Jet Lag به صورت گسترده در دسترس است. شرکت سازنده این دارو ادعا می کند، این قرص جویدنی تمام علائم جت لگ را از بین می برد. برخی از مسافران هم ترجیح می دهند تا از داروهای خانگی استفاده کنند.

بعضی از مسافران نیز از قرص های خواب آور یا آنتی هیستامین جهت القا خواب استفاده می کنند. اما باید به این نکته توجه کرد که این داروها تاثیر یکسانی برای همه افراد ندارد. ممکن است استفاده از برخی داروهای خواب آور نتیجه عکس و بدتری برای فرد به همراه داشته باشد. به همین دلیل حتما پیش از مصرف این داورها به خصوص داروهای خواب آور با پزشک مشورت کنید.

اگر هیچ یک از موارد گفته شده در درمان جت لگ تاثیر نداشت می توانید از نور درمانی استفاده کنید. بسیاری از محققان معتقدند که قرار گرفتن در معرض نور در زمان مناسب میتواند بدن شما را با محیط و زمان جدید تطبیق دهد.

هر چند اثر بخشی این موضوع هنوز به طور کامل اثبات نشده است. همچنان بحث هایی در رابطه با اینکه بین نور طبیعی و مصنوعی کدامیک بهتر است و به چه میزان، وجود دارد. برخی از محققان توصیه می کنند تا در فرودگاه و حین پرواز از عینک آفتابی استفاده کنید و به محض رسیدن به مقصد 15 الی 20 دقیقه در معرض نور مستقیم قرار گیرید. این کار به شما در جهت مقابله با جت لگ کمک می کند.

به طور کلی راهکارهای بسیار زیادی برای مقابله و درمان پرواز زدگی وجود دارد. حتی امروزه اپلیکیشن هایی به منظور کمک به مسافران برای جلوگیری ار جت لگ وارد بازار شده است. کافی است تا جزئیات سفر خود را وارد این اپلیکیشن ها کنید. آنگاه یک برنامه پیشنهادی از زمان خواب، مصرف نوشیدنی های ضروری و غیر ضروری و همچنین زمان قرار گرفتن در معرض نور در اختیار شما قرار می گیرد. به این ترتیب می توانید از بروز جت لگ جلوگیری کنید.