نقش مسیرهای پروازی در بروز تلاطم جریان هوا

شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که تمام طول مسیر پرواز را با ترس و نگرانی سپری می کنید یا ممکن است مامور پروازی باشید که تقریبا بیشتر عمر خود را در آسمان ها بوده است. در هر صورت گاهی ممکن است تکان و لرزش های هواپیما که در اثر تلاطم جریان هوا رخ می دهد، باعث نگرانی شما شود.

به طور کلی دیدگاه عکس و العمل مسافران در رابطه با شرایطی همچون تکان خوردن کابین هواپیما متفاوت است. برای بعضی از افراد، تکان و لرزش کابین هواپیما مانند صحنه ای از یک فیلم اکشن است و تنها نگرانی این افراد از لرزش ها، ریختن نوشیدنی روی لباس آن ها است.

در مقابل برای برخی دیگر کمترین میزان لرزش و آشفتگی می تواند همانند یک کابوس باشد.در واقعیت باید گفت که هیچ عکس و العمل اشتباهی در رابطه با دو طرف وجود ندارد. چرا که این موضوع تا حد زیادی ذهنی و درونی بوده و در اشخاص گوناگون متفاوت است.

با این وجود، به طور کلی مسیرهای پروازی وجود دارد که می تواند تلاطم جریان هوا و آشفتگی بیشتری را برای هواپیما و اکثر مسافران ایجاد کند. بنابراین نمی توان نقش مهم توپوگرافی (مکان نگری) و جغرافیای یک منطقه را در تلاطم جریان هوا در پرواز نادیده گرفت.

حال سوال اینجاست که آیا تمام پرواز ها دچار تلاطم می شوند؟ آیا مسیرهای پروازی وجود دارد که ایمن تر باشد و تلاطم جریان هوای کمتری را ایجاد کند؟ در ادامه به بررسی انواع مسیرهای هوایی و میزان تاثیر هر یک بر ایجاد جریان هوای متلاطم در هنگام پرواز می پردازیم.

• پرواز بر فراز کوهستان

تلاطم جریان هوا که با نام چاله هوایی نیز شناخته می شود، در بسیاری از پرواز ها رخ می دهد که گاهی حتی مسافران متوجه آن نمی شوند. اما گاهی این آشفتگی به اندازه ای است که باعث بروز تکان و لرزش های شدید در کابین هواپیما می شود.

این امر ناشی از تغییرات ناگهانی و جابجایی سریع جریان هوا است که می تواند در اثر عوامل مختلفی همچون فشار جو، جریان هوا در مناطق کوهستانی و جریان های جت رخ دهد. برخورد این توده هوا به بدنه و مخصوصا ناحیه زیر بال باعث بروز تکان و لرزش در کابین هواپیما می شود.

به همین جهت مناطق کوهستانی یکی از مسیرهای پروازی هستند که احتمال بروز تلاطم جریان هوا در آن ها زیاد است. به همین جهت بسیاری از خلبانان سعی می کنند مسیر پروازی را انتخاب کنند که کمتر نیاز به عبور از مناطق کوهستانی باشد. هر چند که این امر در مواردی ناگزیر است.

• پرواز روی آب های آرام و اقیانوس ها

همانطور که مشخص است، هر چه شرایط جوی آرام تر باشد، شانس ایجاد تلاطم جریان هوا نیز کمتر خواهد شد. این همان چیزی است که ما را سمت اقیانوس ها سوق می دهد. با این وجود، برخی پروازها بر فراز اقیانوس مانند پرواز روی اقیانوس اطلس و آتلانتیک شمالی می تواند بسیار مشکل آفرین باشد.

اگر آب اقیانوس ها آرام باشد، شانس بیشتری برای یک پرواز بدون تلاطم وجود دارد. به همین دلیل است که گزارش هواشناسی برای خدمه پرواز بسیار حائز اهمیت است. چرا که آب اقیانوس بسته به شرایط آب و هوایی می تواند آرام و مسطح باشد و امکان پروازی صاف و آرام را فراهم کند یا به گونه ای شود که باعث بروز تلاطم در حین پرواز گردد.

• پرواز از خط استوا

در مورد پروازهای اطراف خط استوا شرایط به گونه ای است که احتمال بروز چاله هوایی تا حد زیادی به شرایط آب و هوایی بستگی دارد. شاید شما نیز وسوسه شدید تا بخاطر آب و هوای گرم و معتدل این منطقه، پرواز در مسیر پر ترافیک هوایی آن را تجربه کنید.

اما باید گفت اقلیم های گرم دارای بادهای شدید، طوفان های گرمسیری و گاه به گاه هستند که این مساله به طور مستقیم در نحوه برخورد جریان هوا با هواپیما، قسمت زیرین و بال های آن در ارتباط است. در مناطقی مانند لندن یا استوا که هوا معتدل و بارانی است، باد، باران و سایر نیروها می توانند باعث بروز تلاطم جریان هوا در حین پرواز شوند.

به این ترتیب، مسیرهای پروازی که از نظر تلاطم جریان هوا و بروز چاله هوایی می تواند جزو آرام ترین مسیرها محسوب شوند، معمولاً در نزدیکی خط استوا صورت نمی گیرد.

• پرواز بر فراز زمین مسطح

پرواز بر فراز یک زمین مسطح در مقایسه با زمین ناهموار مانند کوه ها، کمتر دچار تلاطم جریان هوا خواهد شد. به همین جهت بسیاری از پروازها نیز به منظور جلوگیری از این امر، مسیر خود را از مناطق کوهستانی به سمت زمین های صاف و مسطح تغییر می دهند.

این یکی از دلایلی است که نقشه برداری از مسیر پیش از پرواز، برای خدمه پرواز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به این ترتیب خلبان سعی می کند تا از بیشترین مسیر ممکن برای داشتن یک پرواز آرام استفاده نماید.

این کار باعث می شود تا تعادل میان مستقیم ترین مسیر بین دو نقطه پروازی و همچنین مسطح ترین زمین برای داشتن پروازی بدون تلاطم برقرار شود.

• پرواز بر فراز دشت ها

پرواز بر فراز دشت ها نیز همانطور که از اسم آن مشخص است یعنی پرواز بر منطقه ای مسطح که همانند توضیحات داده شده، بروز تلاطم جریان هوا در چنین مناطقی پایین است. به همین جهت پرواز به مناطقی مانند نبراسکا، کانزاس، داکوتاها و سایر مناطقی که دشت در نظر گرفته می شود، یکی از آرام ترین مکان ها برای سفر محسوب میشود.

پرواز بر روی مناطق دشتی به معنای عدم نیاز به مقابله با هوای در حال حرکت از میان کوه ها و تغییر جهت آن است که بخواهد به زیر بال های هواپیما برخورد کند. همانطور که گفته شد، این امر یکی از دلایل اصلی تلاطم است. در پروازها بر فراز دشت ها، زمین مسطح تر بوده و جریان هوا آرام تر است. هر چند که در مناطق دشتی نیز ممکن است حوادث ناگوار آب و هوایی مانند گردباد و طوفان ایجاد شود و مشکلاتی را حین پرواز به وجود آورد.

• پرواز در اوایل صبح و اواخر شب

گاهی اوقات، تنها منطقه پرواز نیست که می تواند باعث بروز تلاطم جریان هوا شود، بلکه به همان اندازه زمان پرواز نیز می تواند در وقوع آن تاثیر داشته باشد. از این رو به مسافرانی که از تلاطم و تکان و لرزش های ناشی از آن میترسند، پیشنهاد می شود تا پروازهای خود را در اوایل صبح یا اواخر شب انجام دهند.

سرعت باد در اوایل صبح کاهش می یابد، که به احتمال کاهش بروز تلاطم کمک می کند. علاوه بر این، طوفان ها در شب ضعیف می شوند و خطر تلاطم را کاهش می دهند. این دو عامل باعث می شود تا پروازهایی که در اوایل صبح یا اواخر شب انجام می شوند از شانس بیشتری در کاهش بروز تلاطم جریان هوا در مقایسه با دیگر ساعات روز برخوردار باشند.

• پرواز بر فراز شهرها 

شاید ورود شهرها به لیست مسیرهای پروازی ایجاد کننده تلاطم هوایی کمی برای شما نگران کننده باشد. چرا که مطمئناً بیشتر پروازها با هواپیماهای تجاری بین دو شهر نیازمند عبور بر فراز شهر ها است و اینطور به نظر نمی رسد که هواپیماها به سمت مسیرهایی با زمین های مسطح تغییر مسیر دهند.

هر چند که ممکن است کسانی که از ترس شدید از چاله هوایی رنج می برند، آرزو کنند که این کار انجام شود. زیرا شهرها نیز می توانند برخی از مشکلات مشابه مناطق کوهستانی را در رابطه با برخورد جریان هوا به هواپیما ایجاد کنند.

دلیل این امر این است که آسمان خراش ها و ساختمان های بزرگ مشابه فراز و نشیب کوه ها عمل می کنند. در نتیجه  هوا از درون این ساختمان ها با زاویه های گوناگون به سمت بالا می آید و با بدنه و زیر بال هواپیما برخورد کرده که می تواند باعث بروز چاله هوایی شود.

• پرواز در خاورمیانه

این نمونه دیگری از تاثیر وضعیت آب و هوا و شرایط طبیعی منطقه بر بروز تلاطم جریان هوا است که در هنگام برنامه ریزی مسیرهای پرواز، خدمه به منظور داشتن پروازی آرام تر از آن استفاده می کنند. در واقع، خاورمیانه دارای انواع مختلف از مناطق کوهستانی و خشک و بیابانی است که این امکان را به خلبان می دهد تا بتواند مسیری را انتخاب کند که با کمترین چاله هوایی مواجه شود.

هر چند که عبور از مناطق بیابانی به تنهایی نمی تواند مشکلات تلاطم جریان هوایی را برطرف سازد. چرا که ممکن است طوفان های بیابانی نیز در این مناطق رخ دهد و مشکلاتی را حین پرواز به وجود آورد.

• پرواز در بخش هایی از آفریقا

شاید در ابتدا این گونه به نظر برسد که از نظر جوی، آفریقا منطقه ای آرام و با ثبات برای پرواز نباشد. اما باید گفت نظر بسیاری از خلبانان خلاف آن است. چرا که بیشتر مساحت آفریقا را صحراهای بزرگ و زمین های مسطح تشکیل داده است.

زمین های مسطحی که به طور کلی در اکثر فصول سال خشک هستند و بیشتر اوقات طوفانی در آن رخ نمی دهد.  همچنین خبری از کوه های بزرگ که باعث بروز تلاطم جریان هوا شود هم نیست. البته، توجه به این نکته بسیار مهم است که شرایط آب و هوایی آفریقا بسیار متفاوت است. این قاره دارای مناطق کوهستانی همچون کلیمانجارو و جنگل های بارانی نیز است.

• پرواز از جنوب غرب آمریکا

لس آنجلس از بسیاری جهات قطب مخالف شهری مانند لندن محسوب میشود. یکی از این تفاوت ها آب و هوای این شهر است که باعث شده در اغلب موارد پرواز ها به لس آنجلس آرام و بدون تلاطم و آشفتگی باشد. به طور کلی پرواز بر فراز مناطق جنوب غربی آمریکا که دارای مناطق مسطح و غیر کوهستانی بوده در مقایسه با سایر مسیر ها از تلاطم کمتری در جریان هوا برخوردار است.

این امر نه تنها به دلیل شرایط جغرافیایی منطقه بلکه به دلیل شرایط آب و هوایی آن نیز است. بنابراین، در تلاش برای یافتن مسیرهای پروازی با کمترین میزان تلاطم جریان هوا یا چاله هوایی، می بایست به هر دو عامل  نوع مسیر و آب و هوای آن منطقه توجه شود.

به عنوان مثال، گرچه لس آنجلس منطقه ای آسان تر به منظور پرواز در مقایسه با لندن است، اما هنوز هم پروازهایی از این شهر به سایر نقاط اقیانوس آرام، مانند سیاتل، وجود داشته که تلاطم جریان هوا به قدری شدید بوده که خلبان درخواست فرود اضطراری کرده است.

بنابراین به طور کلی پدیده چاله هوایی یا تلاطم جریان هوا امری ناگهانی و غیر قابل پیش بینی است که حتی نشانه ای به منظور آگاهی خلبانان پیش از وقوع ندارد. به همین دلیل بهترین کار در چنین مواردی حفظ خونسردی و داشتن اعتماد به خلبان پرواز است.